Một nghiên cứu gần đây đã phát hiện lý do những người thọ 80 t.uổi sở hữu trí nhớ đặc biệt không thua gì người kém mình hàng chục t.uổi, theo The New York Times.
Mọi người thường cho rằng t.uổi tác càng tăng, trí nhớ càng giảm dẫn đến chứng hay quên, chậm chạp và bối rối trong suy nghĩ. Thế nhưng, đó không phải “mẫu số chung” cho t.uổi già.
Hơn một thập kỷ qua, các nhà khoa học đã nghiên cứu nhóm nhỏ được gọi là “super-agers” – những người ở độ t.uổi 70, 80 nhưng có thể chất và khả năng ghi nhớ tương đương người trẻ hơn họ 20-30 t.uổi.
Thể tích não lớn, ít bị teo
Một bài báo hôm 29/4 trên Journal of Neuroscience giúp làm sáng tỏ điều đặc biệt về bộ não của “super-agers”. Cùng với nghiên cứu được thực hiện trên đối tượng này vào năm ngoái, các nhà khoa học rút ra kết luận quan trọng rằng bộ não của “super-agers” ít bị teo hơn so với những người khác cùng lứa t.uổi.
Nghiên cứu được thực hiện trên 119 người thọ 80 t.uổi đến từ Tây Ban Nha, bao gồm 64 “super-agers” và 55 người có khả năng ghi nhớ bình thường so với độ t.uổi. Những người tham gia đã hoàn thành nhiều bài kiểm tra kỹ năng ghi nhớ, vận động và lời nói; trải qua quét não, lấy m.áu; trả lời câu hỏi về lối sống và hành vi.
Các nhà khoa học đồng thời phát hiện vùng não quan trọng dành cho việc ghi nhớ của “super-agers” có thể tích lớn hơn so với người bình thường, đặc biệt là hồi hải mã và vỏ não nội khứu. Họ cũng có khả năng duy trì kết nối tốt giữa các vùng phía trước não liên quan đến nhận thức.
Các nhà khoa học ở Northwestern đã nghiên cứu về “super-agers” từ năm 2008. Ảnh: Northwestern.
Điểm chung giữa nhóm “super-agers” và nhóm còn lại trong nghiên cứu là đều có ít dấu hiệu của bệnh Alzheimer. “Hai nhóm có nguy cơ thấp mắc Alzheimer, song khác biệt rõ rệt về nhận thức và cấu tạo não. Ở đây, chúng tôi đang nói về khả năng chống lại sự suy giảm do t.uổi tác”, tiến sĩ Bryan Strange, ngành khoa học thần kinh tại Đại học Bách khoa Madrid (Tây Ban Nha), đồng thời là người đứng đầu nghiên cứu, cho biết.
Những phát hiện trên được hỗ trợ bởi nghiên cứu của giáo sư thần kinh học Emily Rogalski tại Đại học Chicago (Mỹ). Trước đó, hầu hết nghiên cứu về lão hóa và trí nhớ đều tập trung vào mặt còn lại: người sa sút trí tuệ trong những năm cuối đời.
Bà Rogalski nhận thấy các nghiên cứu sẽ không toàn diện nếu chỉ đề cập mặt xấu của tình trạng lão hóa. Đây cũng là động lực thúc đẩy bà xuất bản một trong những nghiên cứu đầu tiên về “super-agers” vào năm 2012 để làm t.iền đề cho các nghiên cứu sau này.
Nghiên cứu ban đầu của bà được thực hiện tại Đại học Northwestern (Mỹ), cho thấy bộ não của “super-agers” trông giống não người 50, 60 t.uổi hơn não của người 80 t.uổi. Khi được theo dõi trong nhiều năm, bộ não của họ có tốc độ teo chậm hơn bình thường.
Ẩn số
Không có con số chính xác về việc có bao nhiêu “super-agers” trong chúng ta hiện nay, nhưng Rogalski cho biết họ tương đối hiếm – ít hơn 10% những người bà đã gặp và đáp ứng tiêu chí nghiên cứu.
Dẫu vậy, tiến sĩ Strange đề cập một số dấu hiệu nhận biết người già minh mẫn. “Bạn có thể thấy họ khá năng động, tràn đầy nghị lực, nhanh chóng hiểu hoặc phản ứng với điều gì đó”, ông nói.
Cho đến nay, các chuyên gia không biết làm thế nào mà một người trở thành “super-agers”, dù có một số khác biệt về sức khỏe và hành vi lối sống giữa hai nhóm nghiên cứu ở Tây Ban Nha.
Các “super-agers” sở hữu trí nhớ đặc biệt không thua gì người kém mình hàng chục t.uổi. Ảnh minh họa: oneinchpunch/Shutterstock.
Đáng chú ý là những người già minh mẫn có sức khỏe thể chất tốt hơn cả về huyết áp và trao đổi chất – điều khiến họ vượt qua bài kiểm tra khả năng vận động trong quá trình tham gia nghiên cứu. “Super-agers” không nói họ tập thể dục nhiều hơn ở hiện tại so với những người lớn t.uổi thông thường, nhưng họ năng động hơn ở t.uổi trung niên. Sức khỏe tinh thần của “super-agers” cũng khả quan.
Nhưng nhìn chung, tiến sĩ Strange cho biết có nhiều điểm tương đồng giữa hai nhóm nghiên cứu. “Có rất nhiều điều không mấy nổi bật về ’super-agers’ và thiếu sót một số thứ mà bạn hẳn đã mong đợi chúng liên quan đến trí nhớ vượt trội của họ. Ví dụ, chúng tôi không thấy có sự khác biệt giữa hai nhóm về chế độ ăn uống, thời gian ngủ, trình độ chuyên môn hay việc sử dụng rượu bia, t.huốc l.á”, ông bày tỏ.
Tương tự, hành vi của “super-agers” ở Chicago cũng gây ngạc nhiên. Một số tập thể dục thường xuyên, nhưng một số chưa bao giờ tập luyện; một số tuân theo chế độ ăn Địa Trung Hải, những người khác lại sử dụng thực phẩm đông lạnh/đóng gói; một số người thậm chí có thói quen hút t.huốc l.á.
Tuy nhiên, điểm nhất quán giữa họ là có xu hướng thiết lập những mối quan hệ xã hội bền chặt, theo giáo sư thần kinh học Emily Rogalski.
“Super-agers” thường minh mẫn, tràn đầy năng lượng và không ngần ngại tham gia các hoạt động thể chất. Ảnh minh họa: iStock.
Tessa Harrison, trợ lý giám đốc khoa học tại Đại học California (Mỹ), bổ sung: “Trong một thế giới lý tưởng, các ’super-agers’ ăn 6 quả cà chua mỗi ngày và đó chính là chìa khóa”.
Mặt khác, tiến sĩ Harrison đặt giả thuyết nhóm người này có thể sở hữu may mắn bẩm sinh hoặc cơ chế kháng cự trong não ở cấp độ phân tử mà các nhà khoa học chưa thể lý giải.
Suy cho cùng, các nhà nghiên cứu đồng tình rằng không có công thức chung để trở thành “super-agers”, song việc ăn uống lành mạnh, vận động cơ thể, ngủ đủ giấc và duy trì kết nối xã hội là điều quan trọng để quá trình lão hóa não diễn ra khỏe mạnh.
Bí quyết để đạt được mục tiêu đi bộ 10.000 bước mỗi ngày
Đi bộ 10.000 bước mỗi ngày đã trở thành một khuyến nghị phổ biến được sử dụng để thúc đẩy hoạt động thể chất thường xuyên.
Tuy nhiên, cần làm gì để thực hiện đủ mục tiêu 10.000 bước mỗi ngày?
Đi bộ mang lại lợi ích gì cho sức khỏe?
Lối sống ít vận động là một trong những nguy cơ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Thực hiện vận động thường xuyên là một trong những cách để chúng ta tăng cường sức khỏe trước sự tấn công của nhiều căn bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, béo phì…
Thực tế thấy cho thấy vận động thể lực nói chung và đi bộ nói riêng là một trong những phương pháp giúp tăng cường phòng ngừa các bệnh mạn tính không lây như thừa cân, béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp và bệnh tim mạch.
Tập thể dục thường xuyên cũng là một trong những biện pháp giúp tăng cường khối cơ, phòng chống giảm khối cơ ở người cao t.uổi (từ đó phòng chống té ngã và gãy xương bệnh lý), tăng cường khoáng trong xương để phòng chống loãng xương và phòng các bệnh về khớp.
Ngoài ra, thể dục thường xuyên cũng là một trong những biện pháp giúp tăng chiều cao ở t.rẻ e.m, thông qua cơ chế kích thích sụn tăng trưởng ở đầu xương dài cũng như kích thích tăng cường nội tiết tố tăng trưởng (một trong những yếu tố giúp tăng chiều cao).
Vì sao cần đi bộ 10.000 bước mỗi ngày?
Không đơn giản để có thể đo lường chính xác lượng calo đốt cháy bằng cách đi bộ 10.000 bước mỗi ngày. Thường thì mọi người sẽ đốt cháy khoảng 30 – 40 calo cho 1.000 bước đi bộ, điều này sẽ có thể tiêu thụ từ 300 – 400 calo khi đi bộ 10.000 bước. Trên thực tế, mỗi người sẽ đốt cháy một lượng calo khác nhau khi đi bộ, vì số lượng calo bạn đốt cháy thông qua hoạt động thể chất bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.
Theo ước lượng 10.000 bước chân tương đương với đi bộ 8km hay 100 phút đi bộ mỗi ngày. Qua tổng hợp nhiều nghiên cứu khoa học có uy tín trên thế giới cho thấy những đối tượng thực hiện 10.000 bước chân mỗi ngày có cải thiện rõ rệt về thành phần cơ thể (giảm lượng mỡ, giảm vòng bụng, cải thiện khối cơ và khoáng xương), cải thiện huyết áp và giảm rối loạn chuyển hóa lipid. Từ các nghiên cứu cũng kết luận khuyến cáo 10.000 bước có lợi cho sức khỏe và đáp ứng được khuyến cáo vận động thể lực 150 phút mỗi tuần của WHO.
Đi bộ thường xuyên có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ảnh minh họa.
Cần làm gì để đạt được mục tiêu đi bộ 10.000 bước mỗi ngày?
Hoạt động thể dục có thể thông qua nhiều loại hình khác nhau, bao gồm trò chơi vận động ở t.rẻ e.m, thể dục, thể thao (bơi lội, đá bóng đá, bóng rổ, cầu lông…), di chuyển (đi bộ, xe đạp), làm công việc nhà, làm vườn, hoạt động thể lực trong giải trí, các giờ học thể dục trong trường học… Trong đó đi bộ là một trong những biện pháp dễ thực hiện, khả thi, bền vững và hiệu quả kinh tế nhất.
Để thực hiện được 10.000 bước đã có nhiều công cụ hiện đại hỗ trợ cho việc đếm bước đi, chẳng hạn như máy đếm bước đi (step counters), vòng sức khỏe đếm bước đi và các ứng dụng trên điện thoại di động đếm bước đi. Việc đi bộ bất kể thời gian nào trong ngày cũng sẽ giúp chúng ta đạt được mục tiêu.
Dưới đây là những bí quyết để thực hiện được mục tiêu đi bộ 10.000 bước mỗi ngày
Lên lịch đi bộ trong ngày:Việc đặt lịch nhắc nhở đi bộ trong các khoảng thời gian ngắn suốt ngày. Mỗi lần đi bộ ngắn nhưng thường xuyên có thể tích lũy thành nhiều bước đi trong ngày.
Đi bộ khi chờ đợi:Khi phải chờ đợi đến giờ họp hoặc chờ đợi xe bus, máy bay… hãy đi bộ hoặc đứng lên để tăng cường hoạt động thể chất.
Đỗ xe xa hơn:Nên đỗ xe xa hơn trong các bãi đỗ xe nếu lái xe đến nơi làm việc hoặc khi đến các cửa hàng hãy đậu xe xa hơn bình thường. Dù chỉ cách điểm đến vài trăm mét, đỗ xa hơn chút bắt buộc ta phải bước thêm. Ở những cự ly gần, chúng ta nên tận dụng việc đi bộ hoặc đi xe đạp thay cho sử dụng xe gắn máy.
Nếu đi xe bus hoặc tàu điện, hãy xuống điểm dừng sớm hơn một chặng. Thay vì đặt hàng trực tuyến, nên đi bộ đến các cửa hàng chọn thứ mình muốn.
T ích cực làm công việc nhà: Làm việc nhà là bài tập toàn thân tuyệt vời, đặc biệt khi có mục đích rõ ràng. Khi dọn dẹp ngôi nhà, phòng ngủ sẽ phải vận động nhiều, số bước di chuyển tăng lên. Đây là một hình thức thể dục mang lại lợi ích hai trong một.
Đi cầu thang bộ thay vì đi thang máy: Do công việc văn phòng nên nhiều người sẽ đi cầu thang máy, tuy vậy chúng ta có thể đi cầu thang bộ để thực hiện việc đi bộ bất cứ khi nào có thể. Mỗi lần đi lên và đi xuống cầu thang cũng có thể tính là một phần của hoạt động đi bộ và giúp đốt cháy calo.
Dắt thú cưng đi dạo: Nếu nuôi thú cưng chó, mèo… khi dắt chúng đi dạo không chỉ là cách tốt để vận động mà còn giúp thú cưng có cơ hội vận động và vui chơi.
Đi cùng bạn bè: Đi bộ cùng bạn bè, người thân hoặc gia đình là một cách rất tốt để tạo thời gian gắn kết và vận động cùng nhau.
Lời khuyên thầy thuốc
Không cần phải thực hiện vài nghìn bước trong cùng một lúc. Chúng ta có thể chia thành nhiều lần đi bộ hàng ngày cũng sẽ hiệu quả như một lần đi bộ liên tục. Theo thời gian có thể cố gắng tăng dần số bước bạn đi bộ mỗi ngày. Điều quan trọng nhất là cần bắt đầu ngay cả khi chỉ đi bộ 5 – 10 phút mỗi lần, để phát triển nó thành thói quen hàng ngày.
Việc thực hiện 10.000 bước mỗi ngày có thể không phù hợp với tất cả mọi người. Thêm vào đó ít bước hơn vẫn có thể cải thiện sức khỏe của bạn.
Số lượng calo đốt cháy khi thực hiện 10.000 bước ở mỗi người sẽ khác nhau – thậm chí hàng ngày – vì các yếu tố như trọng lượng cơ thể, di truyền và tốc độ đi bộ có thể làm tăng hoặc giảm số lượng calo đốt cháy.
Nói chung đi bộ thường xuyên có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe – cho dù đi bộ 10.000 bước hoặc ít hơn. Việc tăng cường hoạt động thể lực là một trong những giải pháp hữu hiệu để đối phó với bệnh mạn tính không lây đang gia tăng nhanh chóng.
